*Bài viết thuộc sê-ri du lịch và ẩm thực Alsace, Pháp
Loic – co-founder của Ẩm Thực Hiện Đại – sinh ra và lớn lên tại Alsace, một vùng đất không chỉ nổi tiếng ở Pháp về phong cảnh thiên nhiên và kiến trúc lịch sử, mà còn về ẩm thực – đặc biệt là rượu vang.
Được trời phú cho khí hậu và thổ nhưỡng tuyệt vời, Alsace là một trong những vùng đất được người Pháp đánh giá cao nhất về vang trắng. Từ Pinot Gris đậm đà, không ngọt cho tới Muscat dịu dàng, Gewurztraminer thơm ngào ngạt cho tới Riesling phức tạp và tinh tế – Alsace có đủ mọi lựa chọn phù hợp với mọi sở thích.
Trong các bữa ăn gia đình của chúng tôi tại đây, foie gras lúc nào cũng đi kèm với một chai Gewurztraminer thu hoạch muộn. Còn khi ăn mừng một dịp đặc biệt nào đó, thì loại vang sủi mặc định gần như luôn là Crémant chứ không phải Champagne.
Nếu đang đọc bài viết này, chắc hẳn bạn ít nhiều cũng đã từng nghe nói đến vang Alsace và đang tò mò về nó. Có thể bạn là người đam mê du lịch và đang tìm hiểu về Con đường rượu vang Alsace xinh đẹp, hoặc đơn giản là bạn yêu mến vang Pháp và muốn nghiên cứu thêm một vùng đất mới, bên cạnh những cái tên đã quá nổi tiếng (và đắt đỏ) như Bourgogne (Burgundy), Bordeaux hay Champagne.
Bài viết này sẽ cho các bạn những thông tin tổng quan nhất từ góc nhìn của một người bản địa. Hi vọng sau khi đọc xong, bạn sẽ nắm được không chỉ những kiến thức cơ bản cần biết về vang Alsace, mà còn cả về nền văn hóa – lịch sử đã tạo nên nó. Ở cuối bài viết, chúng tôi cũng sẽ gợi ý cho các bạn một lịch trình du lịch hợp lý tới Alsace để kết hợp vừa được thưởng thức rượu và đồ ăn ngon, vừa được khám phá một trong những vùng đất xinh đẹp nổi tiếng nhất nước Pháp.
Chúng ta cùng bắt đầu nhé!
1. Một trong những vùng sản xuất vang Pháp ít được thế giới biết đến nhất?
Nếu bạn chưa từng nếm thử hoặc rất ít khi bắt gặp vang Alsace, thì một trong những lí do chính là bởi lượng vang xuất khẩu từ khu vực này là rất nhỏ so với nhiều vùng khác của Pháp (và thế giới nói chung):
- Vang Alsace chỉ chiếm ~2,5% tổng sản lượng vang của toàn nước Pháp
- Về mặt lịch sử thì vang Bordeaux và Burgundy vẫn nổi tiếng hơn nhiều, đặc biệt là đối với thế giới
Thế nhưng thực tế này đang dần thay đổi. Trong vài thập kỉ trở lại đây, vang Alsace đang ngày càng được các chuyên gia cũng như giới yêu vang đánh giá cao, tạo động lực cho các nhà sản xuất ngày càng nỗ lực hơn để tăng sản lượng xuất khẩu một cách có tổ chức.
Xem thêm: Kiến thức vang cơ bản: Vì sao vang Bordeaux nổi tiếng đến vậy?
2. Alsace nổi tiếng về vang gì?
Vang trắng – “sở trường” của Alsace
Vang trắng chính là loại vang mà Alsace được biết đến nhiều nhất – nó hiện chiếm tới 90% tổng sản lượng của AOC Alsace (gần 70% sản lượng toàn vùng).
Dưới đây là các giống nho nổi tiếng và được đánh giá cao nhất tại đây (hãy ấn vào link để đọc thêm chi tiết):
- Riesling: chính là dòng vang mà Alsace được biết đến nhiều nhất, cả ở Pháp cũng như trên toàn thế giới
- Pinot Gris
- Gewurztraminer
- Muscat
Thông tin cần biết:
- Khác với hầu hết các vùng sản xuất vang khác tại Pháp thì ở Alsace, tên của giống nho sẽ được ghi rõ trên nhãn chai.
- Trường hợp là vang blend (pha trộn nhiều giống nho) thì cũng sẽ được ghi rõ: “Edelzwicker” hoặc “Gentil”. Lưu ý riêng Edelzwicker vốn bị coi là dòng vang “table wine” đơn giản, dễ uống, giá rẻ, chất lượng không nổi trội.
Xem thêm: 11 giống nho vang trắng nổi tiếng nhất bạn cần biết
Còn các loại vang khác thì sao?
Nói như trên không có nghĩa là Alsace không có vang đỏ ngon. Chúng tôi đã từng có dịp thử một số chai Pinot Noir rất tuyệt tại đây, tuy nhiên sản lượng rất hạn chế.
Và không thể không nhắc tới vang sủi: Crémant d’Alsace AOC – bao gồm vang sủi trắng và vang sủi hồng – chiếm đến gần 1/4 tổng sản lượng toàn vùng. Được sản xuất theo phương thức truyền thống (tương tự Champagne), Crémant d’Alsace là một trong những lựa chọn vang khai vị ưa thích của cá nhân tôi.
Xem thêm: Khác biệt giữa Vang đỏ, Vang trắng, Vang hồng?
3. Vang Alsace có ngọt không?
Vang trắng Alsace đôi khi bị gắn liền với chữ “ngọt”. Điều này cũng có phần đúng, tuy nhiên chưa đầy đủ.
Alsace có một số dòng vang đặc biệt nổi tiếng về độ ngọt, được xếp vào dạng “vang tráng miệng” ở 3 phân loại:
- VT (Vendanges Tardives) – “thu hoạch muộn”: Là dòng vang làm từ những trái nho được thu hoạch muộn hơn nhiều tuần so với thông thường, khiến cho lượng đường trong nho tăng lên
- Noble Grain Selection: Là dòng vang làm từ những trái nho bị nhiễm nấm “noble rot” – tên khoa học là Botrytis Cinerea – một cách có chủ đích. Loại nấm này làm trái nho khô đi, khiến cho lượng đường tăng lên
- Ice Wine (“vang tuyết”): làm từ nho đóng băng tự nhiên trên cây, điều kiện là nhiệt độ phải xuống ít nhất -7°C.
Thế nhưng, ngoài những phân loại đặc biệt trên thì vang Alsace có đủ mọi phong cách, trong đó không thiếu những dòng vang “khô” – thuật ngữ trong ngành vang dùng để chỉ vang không ngọt.
Thực tế thì một trong những loại vang Alsace ưa thích nhất của cả tôi và Loic là Riesling khô. Bạn nhất định phải thử nó khi đến đây!
Nếu bạn không chắc chai vang mà bạn định mua ngọt tới mức nào thì hãy nhìn vào nhãn chai. Ngày nay theo luật, các nhà sản xuất tại Alsace phải ghi rõ mức độ ngọt trên chai để tương thích với các tiêu chuẩn châu Âu.
Các từ mô tả theo thứ tự từ khô nhất đến ngọt nhất sẽ là:
- Với vang thông thường: từ “sec” (khô), “demi-sec” (nửa khô) cho tới “moelleux” (ngọt) và “doux” (rất ngọt)
- Với vang sủi Crémant d’Alsace AOC: từ “brut” (rất khô) – chiếm đa số, “sec” (khô) cho tới “demi-sec” (nửa khô)
Tìm hiều thêm về khái niệm “vang ngọt” tại đây
4. Vùng đất với “terroir” đặc biệt
Những vườn nho Alsace được trồng trên sườn phía đông của dãy núi Vosges, với những yếu tố “thiên thời địa lợi” khiến cho chất lượng vang tại đây trở nên hết sức đặc biệt:
- Khí hậu tương đối khô ráo, bởi phần lớn lượng mưa đến từ phía tây (phía đại dương) đã bị Vosges chặn lại
- Hướng đông nam đảm bảo cho những vườn nho này luôn có đủ ánh nắng mặt trời và ấm áp vào mùa hè/mùa thu, trong khi ban đêm vẫn rất mát mẻ
- Thổ nhưỡng của vùng cực kì đa dạng – là kết quả của một lịch sử đầy biến động. Thung lũng Alsace được hình thành cách đây hàng triệu năm sau khi dãy núi Rhineland sụp đổ, tạo nên một mảng địa chất phức tạp. Các vườn nho ngày nay phát triển mạnh trên vành đai này, lấy dưỡng chất từ đây.
Sự kết hợp đặc biệt giữa các yếu tố khí hậu và địa chất quan trọng trên đã góp phần không nhỏ vào chất lượng cao của vang Alsace.
Xem thêm: 13 giống nho vang đỏ nổi tiếng nhất bạn cần biết
5. Quá khứ đầy biến động
Để có được một cái nhìn đầy đủ về vang Alsace, hãy để chúng tôi tóm lược qua cho các bạn một chút về lịch sử của ngành vang tại vùng đất này cho đến năm 1945 khi Thế chiến thứ 2 kết thúc:
- Vang Alsace bắt đầu có từ khoảng thế kỷ thứ 1 trước Công nguyên, trong thời kỳ La Mã. Theo các nhà sản xuất tại đây, chất lượng rượu vang Alsace ngày đó đã được ưa chuộng tới mức Hoàng đế Domitian phải ra lệnh phá hủy một phần các vườn nho trong vùng, nhằm bảo vệ các nhà sản xuất rượu vang tại Ý
- Thế kỷ 16 là một thời kì đỉnh cao của vang Alsace: Chất lượng vang của vùng đã trở nên nổi tiếng trên khắp Đế chế La Mã Thần thánh, Quần đảo Anh và các quốc gia khác ở Bắc Âu
- Chiến tranh Ba mươi năm thảm khốc tại châu Âu (1618-1648) đã đặt dấu chấm hết cho sự thịnh vượng này. Tiếp sau đó là một chuỗi những thập kỷ đầy biến động chính trị và sự tàn phá của dịch bệnh – đỉnh điểm là đại dịch Phylloxera (thế kỷ 19)
- Từ 1871-1918 và 1939- 1945 là thời kì Alsace bị Đức chiếm đóng. Nhiều giống nho và kỹ thuật mới được đưa vào để tăng sản lượng, nhưng đồng thời chất lượng cũng bị suy giảm.
Chính bối cảnh lịch sử đặc biệt này đã đem lại cho vang Alsace một bản sắc riêng, rất khác so với tất cả các vùng sản xuất vang khác của Pháp.
6. Vang Alsace ngày nay: Danh tiếng ngày một lan rộng
Điều thực sự định hình nên bức tranh hiện tại của vang Alsace chính là sự tiến bộ liên tục đạt được kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc. Hoạt động sản xuất tại đây đã được kết cấu lại với một mục tiêu rõ ràng: ưu tiên chất lượng hơn số lượng.
Ở thời điểm hiện tại thì nghe có vẻ như đây là một điều hiển nhiên, thế nhưng không hẳn: Không phải tất cả mọi vùng vang ở Pháp đều đã áp dụng hướng đi này. Điển hình là khoảng 10% vườn nho ở Bordeaux hiện đang bị phá hủy để ngăn chặn tình trạng sản xuất quá mức, một vấn đề mà Alsace không phải đối mặt.
Dưới đây là một số yếu tố đã góp phần nâng cao cả chất lượng và danh tiếng của vang Alsace trong những thập kỷ qua:
- Một hệ thống phân loại toàn diện theo Chứng nhận AOC (Appellation d’Origine Contrôlée – “Chỉ định xuất xứ có kiểm soát”) quản lý 90% sản lượng vang trắng của Alsace theo các quy tắc nghiêm ngặt và hướng dẫn cụ thể.
- Kể từ 1975 tới nay, Alsace đã có 51 “Grand Cru” – những “terroir” (vùng đất) với khí hậu, thổ nhưỡng… vượt trội, đủ tiêu chuẩn làm ra những dòng vang được xếp vào hàng danh giá nhất của Pháp. Phân hạng AOC Alsace Grand Cru này hiện chỉ chiếm ~4% tổng sản lượng toàn vùng (còn lại là ~74% AOC Alsace và ~22% AOC Crémant d’Alsace).
- Những dòng vang hảo hạng nhất này của Alsace vẫn có giá rất phải chăng so với những chai tương đương từ Bourgogne (Burgundy) hay Bordeaux. Tuy nhiên điều đó chủ yếu vẫn chỉ đúng nếu bạn mua tại Pháp – nếu mua từ Việt Nam hoặc các nước khác thì chúng vẫn khá đắt đỏ bởi số lượng hạn chế.
- Quan trọng nhất: Rất nhiều nhà vang Alsace hiện đã chuyển sang những phương pháp sản xuất thân thiện hơn với môi trường, sử dụng rất ít hoặc không sử dụng chút nào hóa chất. Điều này không chỉ trực tiếp có lợi cho sức khỏe của bản thân những người làm việc hoặc sinh sống cạnh các vườn nho, mà còn được coi là một bước thiết yếu để nâng chất lượng vang lên cao hơn nữa.
7. Không chỉ có vang, Alsace còn là điểm du lịch tuyệt vời
Tuy là những người yêu vang, nhưng với chúng tôi vang không phải là mục tiêu trải nghiệm duy nhất mỗi khi đi du lịch đến những vùng vang nổi tiếng.
Vang luôn phản ánh bản sắc của vùng đất nơi nó sinh ra, và vang Alsace lại “may mắn” được sinh ra ở một trong những vùng đất xinh đẹp nổi tiếng nhất của Pháp.
“Con đường rượu vang” với những ngôi làng đẹp như cổ tích
Với những ai muốn kết hợp vừa được thưởng thức vang vừa được thư giãn ngắm cảnh, thì Alsace thực sự là điểm đến lý tưởng. Những ngôi làng dọc theo sườn phía đông của dãy núi Vosges – bao quanh bởi những vườn nho – được xếp vào hàng những ngôi làng đẹp nhất của Pháp.
Những ngôi làng này được kết nối với nhau bằng “Con đường rượu vang” (Route des Vins) dài 170km nổi tiếng, từ Marlenheim (gần thủ phủ Strasbourg) cho tới Thann (gần Mulhouse – thành phố lớn thứ 2 Alsace).
Trung tâm của Con đường rượu vang này là Colmar – thành phố lớn thứ 3 và cũng được coi là thủ phủ rượu vang của toàn Alsace.
Đây là một trong những thành phố du lịch nổi tiếng nhất trên toàn nước Pháp, với lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật và ẩm thực tuyệt vời để bạn khám phá.
Những ngôi làng xung quanh Colmar sau đây cũng chính là những ngôi làng xinh đẹp và nổi tiếng nhất – mời bạn ấn vào link để xem hướng dẫn du lịch chi tiết của chúng tôi:
- Kaysersberg
- Riquewihr
- Ribeauvillé
- Bergheim
- Eguisheim
Bạn có thể lưa chọn đi bằng oto hoặc đạp xe để vừa được ngắm cảnh sắc dọc đường, vừa được dừng lại bất cứ khi nào bạn muốn để thử rượu và tham quan trung tâm các ngôi làng cổ.
Lưu ý:
- Nếu lái xe thì người lái phải xác định không uống hoặc uống rất ít trong phạm vi cho phép: Giới hạn nồng độ cồn trong máu theo quy định ở Pháp – tương tự nhiều nước châu Âu khác như Đức, Ý… – là 0,5g/L.
- Nếu không muốn lái xe hoặc đạp xe thì phương án hợp lý nhất là sử dụng dịch vụ Kutzig bus. Với giá vé chỉ 29e/người, đây là một cách rất tiện để ghé thăm những ngôi làng nổi tiếng nhất kể trên trong cùng một ngày. Bạn tham khảo lịch xe chạy, các điểm dừng và mua vé tại đây.
Những điểm tham quan nổi bật khác
Đa phần du khách thường kết hợp tham quan Con đường rượu vang và các ngôi làng cổ trong một lịch trình du lịch Alsace tổng thể, kéo dài ít nhất 5 ngày – 1 tuần.
Là những người không thích trường phái “du lịch nhanh”, chúng tôi khuyên bạn nên dành ít nhất 1-2 đêm tại thủ phủ Strasbourg, sau đó 3-5 đêm tại Colmar để từ đó tham quan Con đường rượu vang và các điểm nổi tiếng khác như:
- Mulhouse: Thành phố lớn thứ 2 Alsace này cũng là một nơi rất đáng đi với nhiều điểm tham quan thú vị và nhiều lựa chọn ẩm thực. Đây sẽ là một lựa chọn làm điểm “base” hợp lý khác ngoài Colmar, bởi giá thuê KS/airbnb tại đây sẽ rẻ hơn Colmar nhiều, ngoài ra ga tàu Mulhouse kết nối rất tiện với Colmar cũng như nhiều thành phố lớn khác của Pháp. Lưu ý nếu ở đây thì bạn nên thuê trọ gần ga tàu (Gare de Mulhouse-Ville) nhất có thể.
- Vosges – dãy núi nổi tiếng nhất Alsace
- FREIBURG im Breisgau – “hòn ngọc Rừng Đen” miền Tây Nam Đức
- Basel – “thủ đô văn hóa” của Thụy Sỹ với nhiều bảo tàng nổi tiếng và một trung tâm cổ kính rất đẹp
Xem thêm: Kiến thức vang cơ bản: Vì sao vang Bordeaux nổi tiếng đến vậy?
